Welkom bij Vogelwerkgroep ’t Hökske

een vereniging van vrijwilligers die zich inzet voor vogels
en hun leefomgeving in de regio Sevenum en Horst

De Kluut een mooie waadvogel

De zomer vakanties liggen al ver achter ons. Wie op vakantie is geweest langs de kust en dan met name langs de Wadden en de Zeeuwse Delta zal ze zeker hebben gezien. Met zijn markante en fraai getekend uiterlijk en hun luidruchtig gedrag zijn ze zeker niet te missen. Zijn Nederlandse naam dankt hij aan de roep, een hoog fluitachtig “kliep” of “kluut”. Zijn prachtige zwarte kap op de kop, als en capuchon, heeft hem in Engeland de naam Avocet gegeven wat advocaat betekend. Vroeger droegen de advocaten namelijk capuchons. De vogels zijn ongeveer 42 tot 46 cm groot. Ze hebben behoorlijk lange vleugels met een spanwijdte van 77 tot 80 cm. Ze hebben vrij lange blauwgrijze poten, die in vlucht voorbij de staart steken. De hoofdkleur is wit en naast de zwarte kap op kop en hals, is het midden van de rug zwart en is de vleugelboeg met de vleugeluiteinden zwart, wat bij gesloten vleugels een mooie omlijning van de vleugels geeft.
Het meest opmerkelijke is de lange omhoog gebogen snavel. Zoals Nico de Haan het uitdrukt. De snavel van de Wulp (omlaag gebogen) wijst naar zijn gulp en die van de Kluut wijst naar zijn snuut. Deze kenmerken samen zorgen voor een sierlijke elegante vogel.

Het voedsel zoekt de Kluut op een zeer karakteristieke manier enigszins te vergelijken met die van de lepelaar. Met een snel maaiende beweging beweegt hij de omhoog gebogen snavel door het water en vlak over de bodem. Hierbij is die een klein beetje geopend. Voelt hij iets dan klapt de snavel dicht en is de prooi gevangen. Zoiets noemen we een tastjager. Dat heeft het voordeel dat hij ook in troebel water kan zoeken. Zijn voedsel bestaat hoofdzakelijk uit wormen, pieren, slakken, garnalen kleine kreeftachtigen en andere kleine waterdiertjes. Buiten het water eten ze ook insecten.

Langs de kusten van vrijwel heel Europa komen Kluten voor. Ongeveer een kwart van de Europese populatie Kluten broedt in Nederland. Dit zijn er momenteel ongeveer 6350 tot 6750 broed paren. De meeste langs de Waddenzee ongeveer 60% en de Zeeuwse Delta 35%. De overige in kleinere gebieden onder andere langs het IJsselmeer. De laatste jaren nemen de aantallen weer toe. Kluten zijn koloniebroeders. Wel hebben ze ieder hun eigen kleine territorium. Dit wordt met uitgestrekte vleugels en duikvluchten verdedigd tegen indringers. De balts die moet leiden tot de paring wordt meestal ingeluid met buigingen en snavelkruisen. Waarna het vrouwtje met naar beneden gerichte kop blijft wachten. Het mannetje maakt nog enkele was en poets bewegingen waarna hij op het vrouwtje wipt en de paring plaats vindt.
Het nest houden ze zeer eenvoudig. Op de kale grond tussen wat steentjes maken ze een kuiltje wat een beetje bekleed wordt. Hierin worden soms 3 maar meestal 4 eieren gelegd. Deze worden in ongeveer 25 dagen uitgebroed. De jongen hebben grijs gemêleerd dons, wat een uitstekende schutkleur is. Het zijn nestvlieders, maar ze worden nog ongeveer vijf weken door de ouders onder hun hoede genomen.
In september verzamelen de jonge Kluten zich in grote groepen op de Waddenzee waar ze reserves opbouwen om aan de trek te beginnen. De oudere vogels vertrekken pas in oktober november naar de overwinterings gebieden. Al vanaf juli verzamelen Kluten uit het Oostzeegebied en Noordzeegebied zich in de Waddenzee vanaf Denemarken tot Texel, om te ruien en zich voor te bereiden op de trek naar de overwinterings gebieden die lopen vanaf zuid west Europa of west Afrika tot voorbij de Sahel. In de winter verblijven er ongeveer 2900 tot 4600 Kluten in Nederland. Bij het vogels kijken langs gebieden met water blijven dat heel leuke maar vooral mooie vogels om te bekijken.

Tot een volgende keer Toon Selten.

Vogels en klimaatverandering, wat kunnen we zelf doen?

Dat het klimaat aan het veranderen is, zal een verstandig mens niet meer ontkennen. De laatste 40 jaar is de temperatuur in de Bilt met gemiddeld anderhalve graad gestegen. Dit lijkt niet veel maar heeft meer invloed dan je zou verwachten. Deze zomer kenmerkte zich door hoge temperaturen en weinig regen. In het najaar en winter hadden we veel regen. Ook stormen komen onverwacht voor. Zeker als we naar de rest van de wereld kijken openbaart zich dit.

Dit heeft niet alleen invloed op de mensen, maar ook op planten en dieren. Ook bij de vogels zien we dat dit op verschillende dingen invloed heeft. Vogels die van oudsher hier broeden schuiven wat het broedgebied betreft naar het noorden op. Dat betekent dat hier soorten verdwijnen en andere soorten vanuit het zuiden naar hier opschuiven. Om een voorbeeld te noemen de Matkop en de Spotvogel worden minder gezien. Terwijl de Cetti’s zanger en de Bijeneter steeds meer voorkomen. Ook de Kleine Zilverreiger en de Kwak zagen we vroeger niet.
Doch ook de zachte winters hebben invloed. Veel Ooievaars trekken in de winter niet meer weg maar overwinteren hier. Kraanvogels die eerst doortrokken naar Spanje, gaan tegenwoordig veelal niet verder dan Frankrijk of blijven zelfs in Duitsland overwinteren. De wilde ganzen die hier komen overwinteren, komen tegenwoordig ook in de problemen. Omdat het temperatuur verschil in het noorden nog meer opgelopen is, tot zelfs vier graden gemiddeld, is de voedselpiek daar ook eerder en is de vertrekdatum ook moeilijker te plannen. Hetzelfde gebeurt hier al jaren. De rupsenpiek is eerder dan de jonge mezen ze nodig hebben. Dit probleem is er niet alleen voor vogels, ook planten en andere dieren hebben hier last van.
Heel onze natuur heeft met elkaar te maken. We moeten het zien als een grote piramide. Onderop de kleinste levende wezens die als voedselbron dienen voor grotere dieren. Bovenop staan wij als mens en tevens top van de voedselketen. Als er enkele blokken uit die piramide worden getrokken, merken we daar nog niet zoveel van, maar hoe meer dat gebeurt, hoe meer gevolgen men ondervindt. Tot het moment dat de piramide instort. Dan is niet alleen de natuur als geheel het haasje, maar wij zelf ook, want wij maken daar deel van uit.
Ik kijk wel eens documentaires over primitieve volkeren. Zij gaan veel zuiniger met de natuur om, en spreken dikwijls met respect over “Moeder natuur”. Helaas zijn zij in veel gevallen de eerste slachtoffers van de klimaat verandering. Diegene die daar wel iets aan kunnen doen kijken de andere kant op. Een kleinkind van mij zei een keer tegen mij toen het ongeveer vier jaar was. “Als je ergens bang voor bent opa moet je de handjes voor de ogen doen dan is het weg”.
Er zijn in de wereld en ook in ons land leiders die ook liever de handjes voor de ogen houden dan actie te ondernemen. Een uitspraak is, een klein land als Nederland kan daar toch niets aan veranderen. Dan komt bij mij het verhaaltje naar boven dat de juffrouw in een van mijn eerste schooljaren vertelde over twee kikkers die in een ton met melk vielen en er niet meer uit konden. Na wat gezwem en geploeter gaf een kikker het op, hij liet zich zakken en verdronk. De andere ploeterde door tot er een klont boter ontstond waar hij opkroop en bleef drijven. Dat dat dan zure melk moest zijn, wisten wij als boerenkinderen allemaal. Deze parabel gaf alleen maar aan dat moeite altijd loont.

Op 29 oktober zijn er verkiezingen, mij is opgevallen dat in de discussies op tv en radio het klimaat bij geen enkele partij een speerpunt is en dat er verschillende partijen de handjes voor de ogen houden. Naast dat we zelf kunnen proberen onze voetafdruk op het milieu zo klein mogelijk te houden, kunnen we in het stemhokje ook bepalen of we stemmen op een partij die de handjes voor de ogen houdt of op een partij die verder kijkt dan de vier jaar dat ze het voor het zeggen hebben en ook rekening houden met onze kleinkinderen, achterkleinkinderen enz. Ik wens je veel wijsheid.

Tot een volgende keer Toon Selten.

De opmars van de Bonte Vliegenvanger

De Bonte Vliegenvanger is een steeds vaker waargenomen soort in onze omgeving. Vanaf het jaar 2000 is het aantal verdubbeld in Nederland en dan vooral in de oostelijke helft van het land. In totaal tellen we momenteel ruim 30.000 broedparen in ons land in met name Drenthe, Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Noord-Limburg. Gebroed wordt er meestal in nestkastjes maar ook in boomholtes. Deze zangvogel is te herkennen aan zijn witte borst en keel, een witte vleugelvlek en zijn kleine dubbele vlek boven de snavel. Kop en bovendek zijn zwart tot bruingrijs waarbij de mannetjes donkerder zijn en de vrouwtjes voornamelijk bruin.  Zijn typische zang en roep is terug te vinden bij www.vogelbescherming.nl onder de vogelnaam en herkenning. Ook kenmerkend voor vliegenvangers zijn de korte vluchten vanaf een zitpost waarbij insecten al vliegend gevangen worden.  Dit gedrag is ook te zien bij de 2^de vertegenwoordiger in Nederland uit de familie van de vliegenvangers nl. de Grauwe Vliegenvanger.

In april verschijnen de eerste exemplaren en in augustus vertrekken deze alweer naar zuidelijke streken. Ze overwinteren in Afrika en moeten hiervoor tot wel 5000 km vliegen. Vaak trekken deze kleine zangvogels ’s nachts, een prestatie van formaat.
In de eerste week van mei zien we de eerste eieren ( 6-7 stuks per nest) en na ca. 15 dagen broeden hebben we de eerste jongen. Weer 15 dagen later vliegen de jonge exemplaren al rond. Ruim een week later vertrekken deze jongen vanaf de broedlocatie.
Daar waar diverse nestkastjes hangen treffen we deze soort aan. Een bijna zekere plek is eind april/begin mei in het bosgebied Gelreheide langs de Midden-Peelweg tegenover camping de Schatberg.  Vogelwerkgroep ’t Hökske heeft hier een 75-tal nestkastjes hangen. Afgelopen jaar was bijna 20% van deze kastjes bezet door Bonte Vliegenvangers.

Bonte Vliegenvanger Foto@Geert Lamers

Sponsoractie

Patronaat 13C 5961 TD Horst

Dit jaar organiseert de PLUS Horst wederom een grandioze sponsoractie. Deze sponsoractie zal van start gaan op maandag 25 augustus en loopt tot en met zaterdag 15 november 2025. De actie werkt met muntjes die je kunt doneren op je vereniging die je lief is. Buizen hiervoor staan in de winkel in Horst.  Op basis van het aantal ingezamelde muntjes wordt er €20.000 euro verdeeld. Bij elke 10 euro aan boodschappen krijg je 1 muntje.

Bedankt alvast namens de vogelwerkgroep ’t Hökske en in het bijzonder de vogels die hiervan profiteren.